Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Projelerinde Enflasyon Düzeltmesi Vergi Hesaplamalarını Nasıl Etkiler?
19 Ağustos 2024 gün sonuna verilmesi gereken ikinci geçici vergi dönemi, önce 27 Ağustos 2024 tarihine, ardından 6 Eylül 2024 tarihine ve son olarak 13 Eylül 2024 tarihine uzatıldı. Bu uzatma ile, 2023 yılına ait brüt satış hasılatı 50.000.000 TL’nin altında olan mükellefler için ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi kaldırıldı. Ancak, 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin üzerinde olan mükellefler, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edecekler.
Bu noktada, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) içinde önemli bir paya sahip olan ve Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olarak öne çıkan inşaat sektörü dikkat çekmektedir. Özellikle büyük ölçekli ve birden fazla takvim yılına yayılan projeler, sektörün en kritik bileşenlerindendir. Bu projelerde enflasyon düzeltmesinin nasıl uygulanacağı ve ticari kazanç üzerindeki etkileri ise en çok ilgiyi çeken konular arasında bulunmaktadır.
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Projeleri Enflasyon Düzeltme Farkları Hangi Hesaplarda Takip Edilmektedir?
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltme farkları, “698-Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “697-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı’nda takip edilmektedir. Bu hesap, alacak veya borç kalanı vermesi durumuna göre "178-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" veya "358-Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı’na devredilerek kapatılır.
"178" numaralı hesap, işin bitirildiği yılda "658-Enflasyon Düzeltme Zararları" hesabına aktarılacaktır. "358" numaralı hesabın alacak bakiyesi vermesi durumunda ise fark, "648-Enflasyon Düzeltme Kârları" hesabına aktarılacaktır. Bu iki hesap daha sonra "690" numaralı hesaba devredilerek kapatılacaktır.
Dönem İçinde Geçici Kabulü Yapılan Projeler Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Mı?
Yıllara yaygın inşaat ve onarım projelerinde, geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih, işin bitim tarihi olarak kabul edilir. Bu tarih itibarıyla, işin tamamlandığı kabul edilir ve sonrasında yapılan işlemler veya elde edilen gelirler, işin bittiği döneme ait olarak değerlendirilir.
Enflasyon düzeltmesine ilişkin yayımlanan tebliğ ve sirkülerlerde bu konuyla ilgili özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, genel uygulamaya göre, geçici kabulü yapılan projeler, yılsonuna kadar bilançoda aktif ve pasif hesaplarda yer alır ve geçici vergiye tabi olmaz. Geçici kabul sonrasında, projeyle ilgili yapılan işlemler, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Bunun nedeni, işin bitiminden sonra bu işlemlerle ilgili ek bir enflasyon etkisinin dikkate alınmasına gerek kalmamasıdır.
Bu nedenle, geçici kabulü yapılmış projeler için enflasyon düzeltmesi yapmaya gerek olmadığı yönündeki düşünceniz, geçerli bir yaklaşımdır. Ancak, her zaman olduğu gibi, özel durumlar için Maliye Bakanlığı'ndan görüş almak faydalı olabilir.
2024 ve İlerleyen Yıllarda Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Kârlılığı Etkiler Mi?
Yıllara yaygın inşaat işlerine ait düzeltilmiş gelir ve maliyetler gelir tablosu hesabına devredileceği için, hem 31.12.2023 tarihi öncesinde hem de 2024 yılında elde edilen hakediş ve katlanılan maliyetlerin düzeltilmesi ticari kazancı etkilemez.
Örnek;
Demir inşaat projesi 2023 yılı Ekim ayında başlayıp, 2024 Temmuz ayında geçici kabulü yapılmıştır.
2023 yılsonunda yapılan enflasyon düzeltmesi;
|
Hesap Kodu |
Dönem |
Kayıtlı Maliyet |
Düzeltme Katsayısı |
Düzeltilmiş Değer |
Fark Tutar |
|
170 |
Kasım |
8.000.000 |
1.01144 |
8.091.520 |
91.520 |
|
350 |
Kasım |
9.000.000 |
1.01144 |
9.102.960 |
102.960 |
31/12/2023
-----------------------------/------------------------------------------
170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesabı 91.520,00
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 91.520,00
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 102.960,00
350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri Hes. 102.960,00
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
178 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı 11.440,00
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 11.440,00
-----------------------------/------------------------------------------
30.06.2024 tarihi itibariyle yapılan düzeltmede ise;
|
Hesap Kodu |
Dönem |
Kayıtlı Maliyet |
Düzeltme Katsayısı |
Düzeltilmiş Değer |
Fark Tutar |
|
170 |
2023 Devir |
8.091.520 |
1.19493 |
9.668.800 |
1.577.280 |
|
170 |
2024 Ocak |
1.500.000 |
1.14747 |
1.721.205 |
221.205 |
|
178 |
2023 Devir |
11.440 |
1.19493 |
13.670 |
2.230 |
|
Hesap Kodu |
Dönem |
Kayıtlı Maliyet |
Düzeltme Katsayısı |
Düzeltilmiş Değer |
Fark Tutar |
|
350 |
2023 Devir |
9.102.960 |
1.19493 |
10.877.400 |
1.774.440 |
|
350 |
2024 Ocak |
1.900.000 |
1.14747 |
2.180.193 |
280.193 |
30.06.2024
-----------------------------/------------------------------------------
170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesabı 1.798.485
178 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı 2.230
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 1.800.715
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 2.054.633
350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri Hes. 2.054.633
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
178 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı 253.918
697 Yıllara Yaygın İnşaat ve Enflasyon Düzeltme Hesabı 253.918
-----------------------------/------------------------------------------
31.12.2024
-----------------------------/------------------------------------------
170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesabı xxx
622 Satılan Hizmet Maliyeti Hesabı xxx
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri Hesabı xxx
600 Yurt İçi Satışlar Hesabı xxx
-----------------------------/------------------------------------------
-----------------------------/------------------------------------------
658-Enflasyon Düzeltme Zararı Hesabı xxx
178 Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı xxx
-----------------------------/------------------------------------------
|
Gelir Tablosu Hesapları |
Enflasyon Düzeltmesi Yapılmamış |
Enflasyon Düzeltmesi Yapılmış |
|
600-Yurtiçi Satışlar |
10.900.000 |
13.057.593 |
|
622-Hizmet Satış Maliyeti |
9.500.000 |
11.390.005 |
|
Brüt Kâr veya Zarar |
1.400.000 |
1.667.588 |
|
658-Enflasyon Düzeltme Zararı (13.670 + 253.918) |
- |
267.588 |
|
Kâr / Zarar |
1.400.000 |
1.400.000 |
- Ticari kâr veya zarardan mali kâr veya zarara geçerken 2023 yılına ait enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan düzeltme farkları dikkate alınmayacaktır.
2023 Yılına Ait Düzeltme Sonucu Oluşan Farklar Mali Kâr veya Zararın Tespitinde Dikkate Alınmayacak Derken Ne Kastedilmektedir?
Mali kâr, vergi kanunlarına göre belirlenen ve ödenecek matrahı oluşturan kârdır. Ticari kârdan mali kâra geçişte, 2023 yılına ait yıllara yaygın inşaat ve onarım projelerinin enflasyon düzeltmesi farkları beyannamede dikkate alınmayacaktır.
Dikkate Alınmayan 2023 Yılına Ait Farklar Nasıl Kapatılacak?
Enflasyon düzeltmesine ilişkin yayımlanan tebliğ ve sirkülerde bu net olarak değinilmemiştir. 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ‘’ Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla düzeltme sonucu oluşan düzeltme farkları işin bitiminde (2023 hesap dönemi sonundan önce başlayan işlerde) mali kâr/zarar tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir başka ifade ile 2023 hesap dönemi sonuna kadar geçen süreye isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç tutarı beyan edilecektir.’’ İfadelerine yer verilmiştir.
2023 yılsonu itibariyle “170-178" ve "350-358 hesaplara ait düzeltme sonucu oluşan farklar işin tamamlanması ile birlikte düzeltme öncesi hükümler doğrultusunda 570 veya 580 hesaplara atılarak kapatılabilir. Bununla birlikte örnek uygulamada olduğu gibi 2023 yıl sonu oluşan düzetme farkları gelir ve gider hesaplarına yansıtılıp kapatılabilir. Bu durumda beyanname üzerinde gider ve maliyetler Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) olarak gösterilirken, gelirler ise indirim olarak gösterilmek suretiyle kapatılabilir. Her iki durumda da yıllara yaygın inşaat projesine ilişkin kâr veya zarar değişmemektedir.