Yatırım Teşviki Olan Firmalarda Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi
Komisyonda kabul edilmiş olan kanun teklifinin 36. Maddesi ile
Kurumlar Vergisi Kanunu’na 32/C maddesi olarak eklenmesi ve 2025 hesap döneminde yürürlüğe girmesi öngörülen Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi kısaca tanıtıldıktan sonra teşvik belgeli firmalar için düzenlemelere yer verilmiştir.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Matrahı
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Matrahına, ticari bilanço karına veya zararına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve kanunda yer alan istisna ve indirimler düşülmesi suretiyle ulaşılır.
Matraha ulaşırken;
- Öngörülen Kanunda yer almayan istisnalar düşülmez. Örneğin KVK md 5/e de yer alan iştirak satış kazancı gibi.
- Aynı şekilde öngörülen kanunda yer almayan indirimlerde düşülmez. Örneğin, bağış yardımlar, sermaye indirimi gibi.
- Geçmiş yıl zararlarının mahsup edilip edilmeyeceği konusunda düzenleme bulunmamaktadır. Bize göre, mahsup edileceği için düzenlemeye ihtiyaçta bulunmamaktadır. Ancak farklı vergileme rejimindeki önceki uygulamada idarenin zararları ticari kazançtan kaynaklanan ve istisnalardan kaynaklanan olarak ayırdığı ve 1991 ve önceki yıllardan gelen istisnalardan kaynaklı olan zararların mahsubuna izin vermediği görülmüştür. (Bkz 5422 sy Kanun KV Tebliğ 43)
Hesaplanan Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi (Yİ-AKV)
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi, yukarıda açıklanan matraha %10 oranın uygulanması ile hesaplanır.
Bu şekilde hesaplanan tutar, normal hesaplanan kurumlar vergisi ile karşılaştırılır, fazla olan tutar esas alınır.
Teşvik belgeli firmalarda hesaplanan tutar ile ödenmesi gereken tutar farklıdır. Bu husus aşağıda açıklanmıştır.
Teşvikli Yatırımlarda Uygulama
Kurumlar Vergisi Kanuna eklenmesi öngörülen 32/C-1. Maddesine göre, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun oranı belirleyen 32. maddesi ve teşvik kapsamındaki yatırımlarda uygulanacak oranı belirleyen 32/A maddesi hükümlerine göre hesaplanacak kurumlar vergisi, Asgari Kurumlar Vergisi Matrahının %10'undan az olamayacaktır.
Dolaysıyla teşvikli yatırımlar için önceden olduğu gibi anılan yasa teklifi yürürlüğe girdikten sonra da 32/A uyarınca indirimli kurumlar vergisi hesaplanmasına devam edilir. Ancak bu şekilde hesaplanan tutar, Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Matrahının %10'undan daha düşük ise ise asgari kurumlar vergisi esas alınır.
Bir başka anlatımla hem önceden alınmış, hemde yasa yürürlüğe girdikten sonra alınmış teşvik kapsamındaki yarımlar için 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi asgari kurumlar vergisinden az olamayacaktır.
Aşağıda açıklandığı üzere, teklifin yürürlüğe girdiği tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan teşvik belgeleri için getirilmek istenen indirim düzenlemesi, farklı bir amaç taşımaktadır.
Teşvikli Yatırımlarda Alınmayan Kurumlar Vergisinin İndirilmesi
Asgari vergiden (matrahtan değil) , teşvik belgeleri kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ilgili hesap döneminde alınmayan kurumlar vergisi tutarı indirilir ve ödenmesi gereken yurt içi asgari kurumlar vergisi belirlenir. Ancak indirilecek vergi sadece teklifin yürürlüğe girdiği tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan teşvik belgeleri için sözkonusudur. (Öngörülen Md 32/C-3)
Görüleceği üzere, teklifin yürürlüğe girdiği tarihten önce alınmış olan teşvik belgeleri için vergiden indirim mekanizması getirilmek istenmektedir. Yeni teşvik belgelerine dayanılarak İndirim mekanizması söz konusu olmayacak ama hesaplama yapılabilecektir.
Düzenlemede yer alan indirime konu “ilgili hesap döneminde alınmayan kurumlar vergisi” ifadesinin cari yılı kapsamadığı önceki yıllarda İndirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle alınmamış vergiler olduğu düşünülmektedir.
Alınmayan Vergi Örneği
İndirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle “ilgili hesap döneminde alınmayan kurumlar vergisi” tutarının hesaplanması örneği verelim.
Ticari kazancın tamamı teşvik belgesinden kaynaklanan, %80 oranında vergi indirimi bulunan firmanın 2023 yılında verilen aşağıdaki beyannameye göre, alınmayan vergi tutarı 46 olmaktadır.
İndirimli KV oranı = %5 dir. ((Normal Oran %25 – (Normal Oran %25 * Vergi İndirimi Oranı %80))
|
|
Normal KV %25 |
İndirimli KV %5 |
|
Ticari Kazanç |
200 |
200 |
|
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler |
30 |
30 |
|
Matrah |
230 |
230 |
|
Hesaplanan KV |
57,5 |
11,5 |
|
İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Nedeniyle Alınmayan Kurumlar Vergisi |
(57,5-11,5) =46 |
|
Alınmayan 46 TL, 2025 yılına ilişkin Nisan/2026 döneminde verilecek beyannamede, hesaplanan asgari vergiden indirilmek suretiyle “ Ödenmesi gereken Yİ-AKV” belirlenir.
Ödenmesi Gereken Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi
Hesaplanan asgari vergiden kanunun 32/C-3. Maddesinde belirtilen indirimler yapılır. Bu indirimlerden birisi de teşvik belgeleri kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ilgili hesap döneminde alınmayan kurumlar vergisidir.
Buna göre; Hesaplanan Yİ-AKV teşvik belgeleri kapsamında indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ilgili hesap döneminde alınmayan kurumlar verginin indirilmesi ile “ödenmesi gereken Yİ-AKV belirlenir.
Teklifte konuyla ilgili başkaca düzenleme bulunmamaktadır. Ödenmesi gereken Yİ-AKV den, yıl içerisinde gerek asgari vergi matrahı üzerinden hesaplanıp ödenen geçici vergiler ile kazanca dahil edilmiş tevkifatların ayrıca dikkate alınmayacağı sonucunu çıkarmaktayız. Çünkü bu kalemler normal hesaplanan, ödenmesi gereken KV den mahsup edilmiş olmaktadır.
Uygulamanın şu şekilde olacağı düşünülmektedir. Örneğin, bir firmanın beyannamede mahsuplar yapıldıktan sonra ödenmesi gereken KV 100 TL, ödenmesi gereken Yİ-AKV 120 TL ise; 100 TL ödenir ilave olarak 20 TL asgari kurumlar vergisi farkı da ödenir.
Teşvik Örneği 1
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından 2022 yılında alınan Teşvik belgesi sahibi bir firmanın Nisan/2026 döneminde verilen beyannamesine göre;
- Kazancının Tamamı Teşvik Belgesi Kapsamındadır.
- Vergi İndirim Oranı %40 dır.
- İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Nedeniyle 2022, 2023 ve 2024 yıllarında Alınmayan Kurumlar Vergisi Tutarı altı (6) dır.
|
|
İndirimli KV %15 |
Asgari KV %10 |
|
Ticari Kazanç |
100 |
100 |
|
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler |
40 |
40 |
|
Sermaye İndirimi Md 10/ I |
-50 |
0 |
|
Matrah |
90 |
140 |
|
Hesaplanan KV |
13,5 |
14 |
|
Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergi |
-1 |
0 |
|
İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Nedeniyle İlgili Hesap Döneminde Alınmayan Kurumlar Vergisi |
0 |
-6 |
|
Ödenmesi Gereken KV |
12,5 |
8 |
Kazancın tamamı teşvik belgesinden kaynaklandığına göre hesaplanan vergi (90*%15=) 13,5 olur. Hesaplanan asgari vergi ise (140*%10=) 14 olur. Sonuçta 14 ile 13,5 karşılaştırılır ve yüksek olan 14 esas alınır.
Örneğe ödenmesi gereken vergi olarak bakıldığında; Hesaplanan asgari vergiden (14) alınmayan vergi indirildiğinde, ödenmesi gereken asgari vergi 8 olmaktadır. Halbuki firmanın ödenmesi gereken vergisi 12,5 olarak hesaplanmıştır. Buna göre, firmanın ödeyeceği kurumlar vergisi 12,5 TL olup ilave olarak ödeyeceği asgari kurumlar vergisi farkı bulunmamaktadır.
Teşvik Örneği 2
Yukarıdaki örnekte Vergi İndirim Oranı %80 olsaydı şu şekilde olacaktı.
|
|
İndirimli KV %5 |
Asgari KV %10 |
|
Matrah |
90 |
140 |
|
Hesaplanan KV |
4,5 |
14 |
|
Yıl İçinde Ödenen Geçici Vergi |
-1 |
0 |
|
İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Nedeniyle İlgili Hesap Döneminde Alınmayan Kurumlar Vergisi |
0 |
-6 |
|
Ödenmesi Gereken KV |
3,5 |
8 |
Bu durumda firma ödenmesi gereken 3,5 TL kurumlar vergisine ilave olarak (8 -3,5 =) 4,5 TL asgari kurumlar vergisi ödeyecektir.
Yazıma katkı verenlere teşekür eder, henüz yasalaşmamış bir konuda görüş ve değerlendirmelerde bulunulduğundan olabilecek değişiklikleri takip etmeyi öneririm.