Tür Değiştiren Şirketlerde Matrah Artırımı Nasıl Yapılacak?
Tür Değiştiren Şirketlerde Matrah Artırımı Nasıl Yapılacak?
Berkay Özgüven Serbest Muhasebeci Mali Müşavir umutberkayozguven@gmail.com Tür Değiştiren Şirketlerde Matrah Artırımı Nasıl Yapılacak? İşletmelere vergisel açıdan son derece önemli avantaj sağlayan ve sigorta görevi gören matrah artırımına başvurularda son dönemde ciddi bir artış yaşanıyor. Başvurularda artış yaşandıkça, bir o kadar da soru işaretlerinde ve kafa karışıklıklarında artış söz konusu. Başta 2022 yılının matrah artırımın nasıl yapılacağı olmak üzere, tür (nevi) değişikliği yapan şirketlerde matrah artırımın nasıl yapılacağı çok merak ediliyor. Ancak, ortada düşünüldüğü kadar karışık bir durum yok. Tür Değişikliği Nedir? Öncelikle, şirketler açısından tür yani nevi değişikliğinin ne anlama geldiğini açıklamakta fayda var. Kısaca, tür değişikliğini, bir ticaret şirketinin bir hukuki tipten başka bir hukuki tipe dönüşmesi olarak tanımlayabiliriz. Bu dönüşüm veya değişiklik, tür değiştiren şirketin fesih, tasfiye ve yeni kuruluş yolu ile istenilen türe(limited,anonim) çevrilmesi yoluyla oluyor. TTK’ya göre, Bir sermaye şirketi, başka türde bir sermaye şirketine; Bir kooperatife; Bir kollektif şirket; bir sermaye şirketine; bir kooperatife; bir komandit şirkete; Bir komandit şirket; bir sermaye şirketine; bir kooperatife; bir kollektif şirkete; bir kooperatif bir sermaye şirketine, dönüşebiliyor(Madde 181). Ancak, biz uygulamada daha sık, limited şirketin anonim şirkete, şahıs şirketinin ise limited şirkete veya anonim şirkete dönüşmesine şahit oluyoruz. Öte yandan, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun "Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi" başlıklı 19. Maddesinde kurumların tür değiştirmeleri de devir hükmünde olduğu belirtilmiştir. Tür Değiştiren Şirketler Matrah Artırımı Yapabiliyor Mu? Bilindiği üzere, 7440 s. Kanun’a ilişkin yayınlanan 1. Seri No.lu tebliğin " 2- Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesine İlişkin Matrah Artırımı" başlıklı bölümünde; “5520 sayılı Kanun uyarınca yapılan devirlerde, devrolan kurumun tüm hak ve yükümlülükleri devralan kuruma intikal ettiğinden, devir suretiyle infisah eden ve ticaret sicilinden silinerek mükellefiyet kayıtları kapatılan kurumlar adına devralan kurumlar tarafından matrah artırımında bulunulması ve Kanunun öngördüğü imkânlardan yararlanılması mümkündür.” açıklamalarına yer verilmiştir. Yine aynı tebliğin; "5- Matrah ve Vergi Artırımı ile Matrah Beyanına İlişkin Diğer Hususlar" başlıklı bölümünde; "7440 sayılı Kanunun 5 inci ve geçici 1 inci maddeleri hükümlerine ve bu Tebliğde yapılan açıklamalara göre matrah ve vergi artırımında veya beyanında bulunacak mükelleflerin, matrah ve vergi artırımında bulundukları yıllarda işe başlama ve işi bırakma gibi nedenlerle, kıst dönemde faaliyette bulunmuş olmaları hâlinde, ilgili yıllar için belirlenen ve yukarıda açıklanan asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı dikkate alınarak hesaplanacaktır. Bu hesaplamada ay kesirleri tam ay olarak dikkate alınacaktır.” şeklinde açıklama yapılmıştır. Dolayısıyla, tür değiştiren şirketlerin matrah artımının yapabileceği konusu çok nettir. Bu konuda, herhangi bir şekilde kafa karışıklığı yaşanmasına gerek yok. Peki, Tür Değiştiren Şirketler Matrah Artırımını Nasıl Yapacak? Sürecin net olarak anlaşılabilmesi açısından örnek üzerinden ilerlemek daha sağlıklı olacaktır. Örneğin, A Limited Şirketi’nin, 30 Haziran 2022 tarihinde tür değişikliği sebebiyle Limited şirket statüsünden anonim şirket statüsüne geçiş yaptığını ve tür değişikliği 10 Haziran 2022 tarihli ticaret sicil gazetesinde yayınlanarak tescil olduğu, tescile istinaden 10 Haziran 2022 tarih itibariyle 2022 dönemi için kıst dönem olarak kurumlar vergisi beyannamesinin beyan edilmiş olduğunu varsayalım. Söz konusu şirket, tür değiştirmeden önceki dönemine, yani limited şirket olduğu döneme ve tür değişitirdikten sonraki, yani anonim şirket olduğu döneme 7440 s. Kanun hükümlerinden faydalanarak matrah artımı yapmak istiyor. Bu noktada, 2021 dönemi ile nevi değişikliğinin gerçekleştiği 10 Haziran 2022 tarihine kadar ki kıst döneme ilişkin olarak devir olunan şirket olan A Limited Şirketi matrah artırımında bulunulabilecek ve matrah artırım beyannamesi verilebilecektir. Ayrıca, yeni tür olan anonim şirket ise 10 Haziran 2022 ile 31Aralık 2022 dönem aralığına ilişkin olarak ayrıca matrah artırım bildiriminde bulunulması gerekiyor. Matrah artırım hesaplamalarında ise limited şirketin 2021 hesap dönemi ve 2022 yılı Haziran ayını içeren Kurumlar Vergisi beyanları dikkate alınacak ve bu ölçüde matrah artırımı yapılacaktır. Anonim şirket açısından ise Haziran-Aralık dönem aralığını içeren 2022 yılına ait Kurumlar Vergisi beyannamesi matrah artırım hesaplamalarında dikkate alınacak ve bu yönde matrah artırımı yapılacaktır. Kısaca, tür değiştirmeden önceki limited şirketi matrah artırımı açısından ayrı bir süreç, tür değiştirdikten sonra oluşan anonim şirketi ise ayrı bir süreç olarak değerlendirmek gerekiyor. Özetlersek; Tür değişikliği yapan şirketler açısından matrah artırımı sürecini doğru değerlendirip, hesaplamaları bu doğrultuda yapmak ileride vergisel açıdan sorun yaşamamanız adına son derece önemli. Özellikle, tür değişikliği yapmadan önceki dönemleri atlamamanız ve o dönemler için ayrıca matrah artırım beyannamesi verilmesi unutuluyor veya atlanıyor. Ancak, süreci baştan alarak, vergisel açıdan doğacak olan riskleri kapatarak ilerlemek en sağlıklı olanıdır. Bizden söylemesi. 24.05.2023 Kaynak: www.MuhasebeTR.com (Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)