Enflasyon Düzeltmesi İle İlgili VUK 563 Seri Nolu Tebliği 4 Maddesinin 2. Bendi ve VUK 555 Seri Nolu Tebliği Madde 41.(1) Değişiklik Tebliği Yayınlanmalıdır
30 Aralık 2023 Tarih ve 32415 (2.Mükerrer) Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan VUK 555 Seri Nolu Tebliğ ile yıl sonu itibariyle Enflasyon Düzeltmesi yapılması ve 2023 Takvim Yılında yapılan düzeltme işlemleri sonucunda oluşacak 698 Enflasyon Düzletme Hesabında oluşan farklar, zarar oluşması durumunda 580 Alt hesabında, Enflasyon Düzeltmesi Geçmiş Yıllar Zararları Hesabına, Kar oluşması halinde 570 Alt Hesabında, Enflasyon Düzeltmesi Geçmiş Yıllar Karları hesabına aktarılmış ve geriye doğru 2023 yılı da dahil vergiye tabii tutulmamıştır. Buraya kadar tebliğ normal olarak çıkmıştır.
Ancak; 555 Seri Nolu VUK Tebliği ;” Madde-41 (1) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârı veya zararı, kaydedildiği Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları Hesabının alt hesabında izlenmeye devam edilecek ve sonraki dönemlerde 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ve bu Tebliğde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulacaktır.” Demektedir. 298.inci maddenin (A) fıkrasına göre ; Parasal olmayan kıymetler, parasal kıymetler dışındaki kıymetler olarak değerlendirilmiştir.
İşte tebliğin bu maddesi tamamen saçmalamıştır. Geçmiş Yıl Kar/Zararlarının düzeltme katsayıları ile tekrar düzeltmeye tabi tutulması geriye doğru alınmayan verginin dönem içinde alınmasını öngörmektedir ki, bu kabul edilemez. Çünkü dönem içinde enflasyon düzeltmesi uygulanması halinde oluşan enflasyon farkları dönemin kar/zarar hesaplarına kayıt edilecek olup, takip eden dönem başında da (2025 Takvim Yılı Başında) 570 veya 580 Alt Hesabında yer alan Enflasyon Düzeltme Geçmiş Yıl Kar/Zarar Hesaplarına kayıt edileceğinden mükerrer geçmiş yıl kar/zararları iki kez düzeltmeye tabi tutulmuş olmaktadır. 2023 Yılı sonu itibariyle vergiye tabi olmayan geçmiş yıl enflasyon düzeltme kar/zarar hesaplarının tekrar düzeltilmeye tabi tutulması haksız yere vergi matrahını azaltmakta veya çok yüksek matrahların çıkmasına sebebiyet verebilmektedir.
Bunu iki ayrı örnekle açıklayalım. Konu daha iyi anlaşılacaktır.
Örnek 1) A Şirketinin 2023 Yılı Sonunda Enflasyon Düzletmesinden kaynaklanan Geçmiş Yıl Enflasyon Düzeltme Karları 5.000.000.00 TL dır. 2024 2 dönemde bu tutarı düzeltmesi neticesinde 5.000,000,00 TL x 1,19493 = 5.974.650,00 TL. olacak ve ödemesi gereken vergiyi düşürecek ve vergi matrahını 974.650,00 TL Enflasyon Farkı kadar azaltacaktır. Aynı şirketin bu dönemde tüm duran varlıklar ve özkaynaklarda yer alkan parasal olmayan kıymetlerden dolayı enflasyon düzeltmesi yaptığı ve çıkan enflasyon farkını kar/zarar hesabına kayıt ettiğinde geçmiş yıl enflasyon karlarının bilanço ve gelir tablosunu olumsuz etkilediği ortaya çıkmaktadır. A şirketi 974.650,00 x % 25 ( Kurum Geçici- Kurumlar Vergisi Oranı) = 243.662,50 TL. Haksız yere ödeyeceği vergisini indirecektir.
Örnek 2) B Şirketinin 2023 Yılı Sonunda Enflasyon Düzletmesinden kaynaklanan Geçmiş Yıl Enflasyon Düzeltme Zararları 4.000.000.00 TL dır. 2024 2 dönemde bu tutarı düzeltmesi neticesinde 4.000,000,00 TL x 1,19493 = 4.779.720,00 TL. olacak ve ödemesi gereken vergiyi artıracak ve vergi matrahını 779.720,00 TL Enflasyon Farkı kadar artıracaktır. Aynı şirketin bu dönemde tüm duran varlıklar ve özkaynaklarda yer alkan parasal olmayan kıymetlerden dolayı enflasyon düzeltmesi yaptığı ve çıkan enflasyon farkını kar/zarar hesabına kayıt ettiğinde geçmiş yıl enflasyon zararlarının bilanço ve gelir tablosunu olumsuz etkilediği ortaya çıkmaktadır. B şirketi 779.720,,00 x % 25 ( Kurum Geçici- Kurumlar Vergisi Oranı) = 194.930,00 TL. Haksız yere vergi mükerrer vergi ödeyecektir. Örnekteki B Şirketi ve bunun durumunda bulunan çoğu firmanın geçmiş yıl enflasyon düzeltme zararları vergi matrahını artıracaktır ki bu asla kabul edilemez. Anayasa’ya ve tüm vergi mevzuatına aykırı bir durumdur. Zarar üzerinden vergi alınması adaletsizlik ve haksızlıktır. Dünyanın hiçbir ülkesinde bunun bir örneği de bulunmamaktadır. Tamamen saçmalıktır.
555. Seri Nolu Tebliğin Madde 41. (1) bölümünde yer alan “…sonraki dönemlerde 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ve bu Tebliğde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulacaktır.” Cümlesinin çıkarılması yerine “… sonraki dönemlerde enflasyon düzeltmesi sonucu oluşacak kar/zararlar, kaydedilen Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları Hesabının alt hesabına ilave edilerek izlenmeye devam edilir.” Şeklinde tebliğde değişiklik yapılması gerekmektedir.
VUK 537 Seri Nolu Tebliğ 2.Maddesinin son bölümünde de belirtildiği üzere ; Geçici 33 üncü maddesinde, “Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298 inci madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası uygulaması açısından, birinci fıkrada enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı belirtilen dönemler enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği dönem olarak değerlendirilir. 31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. …” Şeklindedir. Geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmadığı gibi geçmiş yıl zararı da zarar olarak kabul edilmediğinden tekrar değerlenmesi ve vergi matrahını değiştiren bir unsur olmasını idare de burada açıkça kabul etmemektedir.
31 Ağustos 2024 Tarih ve 32648 Sayılı Resmi Gazete yayınlanan VUK 563 Seri Nolu Genel Tebliği “ MADDE 1- (1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası ile geçici 33 üncü maddesi uyarınca, 2023 hesap dönemi sonunda ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dâhil) izleyen hesap dönemlerinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ve yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 30/12/2023 tarihli ve 32415 ikinci mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 555) ile belirlenmiş, ; 30/4/2024 tarihli ve 32532 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 560) ile mezkûr mevzuat uyarınca kapsam dâhilinde olan mükelleflerce 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi döneminin sonu itibarıyla, enflasyon düzeltmesi yapılmamasına ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
(2) Mezkûr mevzuat uyarınca, enflasyon düzeltmesi kapsamı dâhilinde olup 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olan mükelleflerin 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemleri sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapmamaları bu Tebliğin amacını ve kapsamını oluşturmaktadır. “ Şeklinde 2024 2 dönem geçici vergi beyannamesi verme döneminden sonra TOBB ve bağlı odalar ile iş dünyasının baskısı sonucu resmi gazetede yayınlanmış beyan verme dönemleri de önce 27 Ağustos, sonra 6 Eylül son olarak da 13 Eylül tarihine kadar sirküler yayınlanarak uzatılmıştır. Enflasyon düzeltmesinin geçici dönemlerde uygulanmaması yönündeki tüm mali müşavirler ve bağlı oldukları üst birlik ile odalarının ikazları ve söylemleri dikkate alınmamıştır. Yapılan onca eyleme rağmen idare yapılacağını açıklamış olup, idarenin katı tutumu karşısında mali müşavirler defter kayıtlarını oluşturmuş ve e-defter beratlarını da göndermek kaydı ile enflasyon düzeltmelerini yapmış ve geçici beyannamelerini onaylamışlardır. 563 Seri Nolu VUK Tebliği : “ MADDE 4- (1) 3 üncü madde kapsamında enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmakla birlikte, 2024 hesap döneminin ikinci geçici vergi dönemindeki mali tablolarını 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi kapsamında enflasyon düzeltmesine tabi tutan ve enflasyon düzeltmesi sonrası oluşan kar veya zararlarını yasal defterlere kaydetmek suretiyle bu döneme ilişkin geçici vergi beyannamelerini Tebliğin yayımı tarihi itibarıyla vermiş olan mükelleflerin, söz konusu döneme ilişkin yasal kayıtlarını düzeltmelerine gerek bulunmamaktadır.” Şeklinde olup, bu maddenin “….yasal defter kayıtlarını düzeltmelerine gerek bulunmamaktadır. Bölümünden sonra “ ancak enflasyon düzeltmesine tabi olmayanlar yasal defter kayıtlarını 01.07.2024 tarihinde düzeltmeleri gerekmektedir. “ Şeklinde açıklayıcı değişikliğin yapılması ve tebliğin 2.inci bendine incelediğimizde;
“ (2) Bu durumdaki mükellefler, enflasyon düzeltmesinden kaynaklı kar veya zarar kayıtları ile enflasyon düzeltmesi yapılmamasına göre oluşan kar/zarar farkını, 2024 hesap dönemi ikinci geçici vergi dönemine ilişkin beyannamelerinde duruma göre "Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler" veya "Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler Bölümünün Diğer İndirimler" kısmında göstermek suretiyle beyan edeceklerdir. “ Şeklinde yayınlandığı görülmektedir.
Muhasebe uygulamaları açısından bu durum tamamen kabul edilemez. 2 bendinde yapılan maliye idaresi aklınca beyanların daha çabuk gönderilmesi ve basitleştirilmiş bir şekilde gönderilmesini istemiş olabilir. Ancak; Bilançolarda belirtilen kar/zararların KKEG veya Diğer İndirimlerde göstererek beyan talep etmesi kabul edilemez. 4.Maddenin 2. Bendi tamamen tebliğden çıkarılmalıdır. Maddenin bu bendi; (2) Bu durumdaki mükelleflerin verdikleri beyannamelerin enflasyon düzeltmesinden arındırılmış şekliyle düzeltme beyannameleri vermeleri, ilave vergi çıkması halinde düzeltme beyannamesinde yer alan vergileri beyan verme süresi sirküler ile uzatılan tarihe kadar ödemeleri, bu defa verilen beyannamelerinde vergi çıkmaması veya onaylanan beyannamelerinde daha fazla vergi tutarı olması halinde önceden beyan verilerek ödenen geçici vergilerin idarece inceleme yapılmaksızın mükellefin talebine göre, mahsup veya iade edilmesi, enflasyon düzeltmesi kapsamında verilen beyannameler ile enflasyondan arındırılarak verilmesi gereken bu döneme ait beyannamelerinde zarar oluşan mükelleflerin düzeltme beyannamesi verilmesi ihtiyari olup, Bu tebliğin Madde 1 (2) bendi hükümlerine tabi olup-olmadığına bakılmaksızın mükellefler enflasyon düzeltmesi yapılmış veya arındırılmış yasal defter kayıtlarını bundan sonraki ilk geçici döneminde düzelterek durumuna göre beyan edeceklerdir..” Şeklinde tebliğde değişiklik yapılması gerekmektedir.
Aksi takdirde yapılan hata ve yanlışlardan dolayı Maliye ile Mali Müşavir Odaları ve mükellefler mahkemelik olacağı kaçınılmazdır..
Biran önce yapılan yanlışlık ve hatalardan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gerekli düzenlemeleri yaparak dönmesi kaçınılmaz görünmektedir.