2024/2. Dönem İçin Stoklarda Basit Ortalama Yöntemine Göre Katsayı
213 sayılı Vergi Usul Kanununun Enflasyon düzeltmesi, yeniden değerleme oranı ve yeniden değerleme başlıklı Mükerrer 298. maddesine göre stoklar için belirlenen toplulaştırılmış yöntemler; Basit ortalama yöntemi ve Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemidir. İsteyen mükellefler gerçek yöntem dışında bu iki yöntemden birini tercih edebilecekler. Basit ortalama yöntemi; stokların düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması olarak tanımlanmıştır.
Ortalama düzeltme katsayısı ise malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin (2024/Haziran) bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayıyı ifade ettiği belirlenmiştir.
Vergi Usul Kanunu 555 Sıra No.lu Genel Tebliğinin 18. maddesinde ise “Basit Ortalama Yöntemi”nde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı olarak hesaplanacağı belirtilmiştir.
Aynı tebliğin “2024 Hesap Dönemi ve Sonraki Dönemlerde Enflasyon Düzeltmesi İşlemleri bölümünde” yer alan 35. maddesinin 3. bendinde “213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasındaki taşıma katsayısına ilişkin tanımda yer alan, “bir önceki dönemin sonundaki Yİ-ÜFE” ifadesindeki “bir önceki dönem” kavramından; enflasyon düzeltmesi hesap dönemi olarak yapılıyorsa enflasyon düzeltmesi yapılmış bir önceki hesap dönemi, geçici vergi dönemlerine ilişkin olarak yapılıyor ise enflasyon düzeltmesi yapılmış bir önceki geçici vergi döneminin (birinci geçici vergi dönemine ilişkin yapılıyorsa bir önceki hesap dönemi) anlaşılması” gerektiği ifadelerine yer verilmiştir. İlgili tebliğde açıkça belirtildiği üzere bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksinden kasıt enflasyon düzeltilmesi yapılmış bir önceki geçici vergi dönemi sonu anlaşılması gerekmektedir.
Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu 560 Sıra No.lu Genel Tebliğinin 3. maddesi ile 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan yetkiye dayanılarak, 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi döneminde kapsam dâhilindeki mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuştur. Enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu olan mükellefler tarafından 2024/1. geçici vergilendirme dönemi için enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır. Enflasyon düzeltmesi zorunluluğu bulunan mükellefler tarafından en son yapılan enflasyon düzeltmesi 31.12.2023 dönemidir.
Basit ortalama yöntemini tercih eden mükellefler için uygulanması gereken katsayı hesabında Haziran/2024’de ki katsayı ile en son enflasyon düzeltmesi yapılan Aralık/2023’de ki katsayının dikkate alınması gerekmektedir. Çünkü 31.03.2024 tarihi itibariyle mükellefler tarafından parasal olmayan kıymetler için enflasyon düzeltmesi yapılmadı. En son yapılan düzeltilmiş değerler 31.12.2023 yani açılış bilançosunda yer alan değerler olarak kaldı. 31.03.2024 tarihini baz alarak hesaplanacak katsayıda ilk üç aylık dönem için düzeltme yapılmamış olacaktır.
Dolayısıyla da katsayı hesabında 3 aylık değil 6 aylık katsayı dikkate alınarak ortalama katsayı hesabının yapılması gerekmektedir. 30.06.2024 tarihi için ortalama düzeltme katsayısının 1,03421 değil 1,08881 olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Mükellefler tarafından seçilecek bu yöntemden geçici vergi döneminden sonraki geçici vergi dönemleri ile içinde bulunulan hesap dönemi dâhil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar (bu dönem dâhil) dönemeyecek olmalarını da hatırlatalım.
Ayrıca stok devir hızı yüksek olan mükellef grubu için fiili alım tarihlerinin dikkate alınması halinde vergi yükünün azalacağı da unutulmamalıdır.